کشور ترکیه یکی از همسایگان غربی ایران است و در طول تاریخ تعاملات بسیاری با یکدیگر داشته اند. حتی در برخی از دوران هر دو کشور به عنوان یک کشور به حساب می آمده اند. بنا براین با اندکی دقت و توجه می توان شباهت فرهنگی ایران و ترکیه را به وضوح مشاهده کرد.
اگر تاکنون به ترکیه سفر کرده باشید احتمالا پس از چند روز گشت و گذار و مشاهده مردم ترکیه و رفتارهای آنها، کم کم متوجه شباهت فرهنگ ایران با ترکیه شده اید. در شهرهای بزرگ ترکیه مانند استانبول، ازمیر به دلیل ارتباط بیشتر آنها با مردم و کشور های اروپایی، شاید رفتارها و فرهنگ آنها بیشتر شبیه زندگی غربی شده باشد، اما در شهرهای کوچک تر ترکیه، فرهنگ مردم ترکیه با مردم ایران شباهت بیشتری دارد. اگر علاقه مند به شناخت فرهنگ مردم ترکیه هستید، یا قصد سفر به این کشور را دارید، یا حتی در ترکیه زندگی میکنید و کسب و کاری راه‌اندازی کرده اید، یا قصد ازدواج با همسر اهل ترکیه را دارید، خواندن این مقاله میتواند به شما اطلاعات مفیدی ارائه دهد. این مقاله با توجه به تجربه چندساله زندگی نویسنده سفرهلپر در ترکیه و سفر بین شهرهای آن و نتیجه تحقیق و مطالعه است.
تاریخچه فرهنگی ترکیه
منطقه آناتولی (کشور ترکیه امروزی) در طول تاریخ، تمدن های بسیاری را در خود جای داده است. این منطقه همچنین به دلیل همجواری با تمدن های ایران و یونان و بعد ها امپراطوری روم تاثیرات بسیاری از آن ها پذیرفته است. به همین دلیل آثار باستانی بسیاری در کشور ترکیه وجود دارد که قدمت آنها بسیار طولانی می باشد.
همچنین به دلیل همسایه بودن با کشور ایران و وجود اشتراکات بسیاری که بین مردمان ایران و ترکیه وجود داشته است، شباهت های بسیاری بین این دو کشور وجود دارد. چرا بسیاری از اقوام ایرانی و ترکی با یکدیگر مشترک هستند. به طور مثال اقوامی مانند کرد، عرب، ارامنه، ترکمن و همچنین آذری که در هر دو کشور حضور دارند و فرهنگهای مشابهی با هم دارند.
اشتراکات دینی ایران و ترکیه
با توجه به این موضوع که در هردو کشور ایران و ترکیه اکثریت مردم پیرو دین اسلام هستند، آداب و فرهنگ های مشترک بسیاری دارند. بسیاری از مناسک مذهبی و آداب و رسومی که در خانواده ها وجود دارد شباهت های آن در بین ایرانیان و مردم ترکیه، نتیجه اشتراکات مذهبی این دو ملت است.
با وجود اینکه اکثریت جمعیت مسلمان در ایران پیرو مذهب شیعه هستند و اکثریت جمعیت مسلمان ترکیه پیرو مذهب سنی (اهل سنت) میباشند، ولی به دلیل مشترک بودن در اصول دین و کتاب آسمانی مشترک، نزدیکی و شباهت زیادی در بین فرهنگ عامه مردم این دو کشور مشاهده می شود.
آداب و رسوم مشترک ایران و ترکیه
مردم ایران و ترکیه در بسیاری از آداب و رسوم اجتماعی و خانوادگی مشابه هستند. شباهت زیاد در رفت و آمد های خانوادگی در مناسبت ها، و همچنین ارتباط با همسایگان و پرس و جو کردن از یکدیگر و … از این قبیل می باشند. همانطور که گفته شد این موارد بیشتر در شهرهای کوچک مشاهده می شود و در شهرهای بزرگتر به دلیل تغییرات سبک زندگی، برخی آداب و رسوم ها کم رنگ شده اند. در صورتی که مدتی در کشور ترکیه زندگی کرده باشید، متوجه این شباهت ها خواهید شد. البته متاسفانه در بعضی رفتارهای ناپسند نیز مردم ترکیه با ایرانیان اشتراک زیادی دارند. به عنوان یک نمونه به عادت غیبت کردن میتوان اشاره کرد.
روابط خانوادگی در ترکیه
مردم ترکیه در روابط درون خانوادگی شباهت های بسیاری به ایرانیان دارند. به عنوان نمونه می توان به احترام زیاد و روابط نزدیک به بزرگان فامیل اشاره کرد. همچنین در بعضی خوانواده ها هنوز بعضی از پدر ها یا مادران با فرزندان خود حتی بعد از ازدواج زندگی می کنند. از این رو ارتباطات آنها بسیار نزدیک است و حتی شاید گاهی شبیه دخالت در زندگی فرزندان شود!
همچنین در بعضی خانواده ها فرهنگ مردسالاری وجود دارد. در بسیاری از موارد پسر بزرگتر در خانواده نیز به عنوان برادر بزرگ خواهر و برادرانش میتواند در تصمیمات اعضای خانواده اظهار نظر کند و تاثیرگذار باشد.
ازدواج در ترکیه
مراسم و آداب و رسوم ازدواج در ترکیه بسیار شبیه مراسم ایرانی ها است. البته همانطور که مراسم ازدواج در ایران و بین اقوام مختلف یکسری تفاوت هایی دارد، در ترکیه هم به همین صورت است. به این معنی که اقوام مختلف و نداحی مختلف در ترکیه ممکن است آداب متفاوتی داشته باشند.
ولی اکثر مراحل آن از قبیل مراسم خانوادگی و حضور بزرگتر های فامیل در آن و ادامه رسوم آن که شامل توافقات و اهدای هدایا می شود، مشابه با ایران است. از شروع پروسه ازدواج و همان تصویری که از مراسم خواستگاری در ذهن تمام ایرانی ها است که در جلسه خاستگاری پدر و مادر عروس و داماد در خانه ی عروس جمع می شوند و عروس خانم با سینی چای وارد میشود. البته در ترکیه عروس با سینی قهوه وارد می شود و صحبت ها شروع می شود.
هدیه دادن در ترکیه
فرهنگ هدیه دادن تقریبا در همه فرهنگها وجود دارد. در ترکیه هم مانند ایران بزرگترها به کوچکترها در مناسبهای مختلف و اعیاد مذهبی هدیه می دهند. همچنین سوغاتی دادن بعد از آمدن از سفر نیز در بین ترکها رایج است. همچنین در مراسم عروسی نیز بعضی از اقوام به عروس و داماد هدیه اهدا می کنند.
عزاداری در ترکیه
عزاداران در ترکیه مانند ایرانی ها لباس سیاه به تن میکنند و بدین صورت اندوهگین بودن خود را ابراز میکنند. همچنین اغلب همسایگان و اطرافیان برای احترام به خانواده های عزادار از موسیقی های شاد در حضور خانواده های عزادار استفاده نمیشود و سعی میکنند مراسم جشن و شادی خود را به تعویق بیاندازند.
مراسم ترحیم در بین مردم ترکیه تقریبا شبیه به ایران است. به این صورت که فرد فوت شده بعد از کفن پیچ شدن، در حالی که آیات قرآن تلاوت میشود با اتومبیل مخصوص به جلو منزلش برده می شود و با همراهی اقوام و دلداری آنها خانواده متوفی به سمت آرامستان بدرقه می شوند.
لباس پوشیدن در ترکیه
فرهنگ لباس پوشیدن در ترکیه و مخصوصا در مناطق سنتی ترکیه بسیار شبیه پوشش ایرانی ها است. همانطور که گفته شد در بعضی شهرهای ترکیه مانند استانبول و ازمیر و بعضی شهرهای توریستی مانند آنتالیا و آلانیا و … که جمعیت توریست خارجی و ساکنین غیر ترک زیاد است، تنوع پوشش در مردان و زنان زیاد است.
در شهرهای سنتی ترکیه که فرهنگ غربی کمتر در آنها نفوذ کرده است و اغلب اعتقادات مذهبی بیشتری دارند، مردان لباسهای معمولی میپوشند و از رنگهای خاص و یا لباسهای به اصطلاح جلف به هیچ عنوان استفاده نمیکنند. همچنین با وجود آزادی پوشش در قانون کشور ترکیه، زنان مذهبی از لباس های کاملا پوشیده استفاده می کنند. در اقوامی که محدودیت پوشش ندارند نیز از لباسهای محلی و رنگارنگ استفاده میشود.
شباهت غذاهای ایران و ترکیه
از نظر فرهنگ غذایی شباهت های بسیاری بین ایرانیان و مردم ترکیه وجود دارد. عمده تفاوت ها در طبخ و ذائقه مردم ترکیه و ایران مربوط به غذاهایی است که از فرهنگ عرب کشورهای همسایه یا اقوام دیگر به ترکیه آمده است. علاقه و استفاده از گوشت گاو و گوسفند در عمده غذاها و پخت انواع کباب ها و سوپ ها که بسیار شبیه به غذاهای ایرانی است. عدم استفاده از گوشت خوک در غذاهای ترکی نیز وجود دارد.
در میان شیرینی جات نیز شباهت های بسیاری وجود دارد که به عنوان بارزترین آن میتوان به وجود باقلوا در بین شیرینی جات ایرانی و ترکی اشاره کرد.
عمده تفاوت در فرهنگ آشپزی ایرانیان و مردم ترکیه می توان به استفاده بسیار کم ترک ها از ادویه جات در طبخ غذاها اشاره کرد.
